ZAANDAM – Waarom móet er eigenlijk een groot prestigieus cultuurcluster worden gebouwd op de qua vierkante-meterprijs allerduurste plek van Zaandam, pal naast het station? Dat bleef op het door politieke partij ROSA georganiseerde symposium over het cultuurpaleis voor veel aanwezigen de grote vraag die niet of nauwelijks beantwoord werd.

Door Eric Lorier – 29-3-2015, 17:29 (Update 30-3-2015, 10:37)

De plannen voor het cultuurcluster, ooit Figaro genoemd, dateren uit begin deze eeuw. De bouw ervan is inmiddels begroot op tegen de 30 miljoen euro, een bedrag dat ook de gemeente Zaanstad van de bank moet lenen. Onder de streep kost de exploitatie van het cultuurcluster de gemeenschap jaarlijks 2,6 miljoen euro. Daarin zitten onder meer de aflossing van de lening, de rente en compenseren van de veel hogere huur die de gebruikers van het pand straks moeten gaan betalen.

Vijf politici deden hun zegje zaterdag tijdens het symposium in zaal 1 van filmhuis De Fabriek: wethouder Dick Emmer, Tjeerd Pietersma (PvdA), Paul Laport (GL), Flip Hoedemaeker (D66) en Natasja Groothuismink (ROSA). Ook in het panel zaten Frans Wytema van de Elout Wytema Stichting (onder meer organisator van concerten) en Gerbrand Klop, directeur van BedrijvigeBij en in die hoedanigheid verhuurder van veel (ook culturele) bedrijfsruimten. De politiek is in meer of mindere mate wel voorstander van de bouw van het cultuurcluster, met de nodige nuances en mitsen en maren. Alleen ROSA, de organisator van het symposium is tegen. En de twee niet-raadsleden in het panel zijn dat ook, net als het grootste deel van de goedgevulde zaal. ,,Al die schaalvergroting, daar zijn we inmiddels toch wel vanaf? Zie wat er van komt bij de woningbouwverenigingen, de banken’’, stak Wytema zijn weerstand niet onder stoelen of banken. ,,Dit is een plan uit 2002’’, deed Gerbrand Klop een duit in het zakje. ,,Ter vergelijking: de android-telefoon kwam in 2008. Dit is zó achterhaald, veel gemeenten stoppen juist met dit soort clustering.’’ Klop zei een ’nieuwe Rozenhof’ te vrezen, een verwijzing naar het niet goed lopende en deels leegstaande winkelcentrum.

Belangrijke reden voor de bouw van het cultuurcluster is een afspraak met NS, dat is geen geheim. Zaanstad heeft zich verplicht om op die plek een grote publiekstrekker te bouwen, en de gemeente denkt die trekker te hebben gevonden in de samenvoeging van alle mogelijke culturele instellingen. Want wat moet er allemaal komen in het cluster? Een poppodium, een filmtheater, een kunst- en cultuureducatiecentrum en de Bieb, om de grootste spelers te noemen. Het idee is dat deze instellingen in het nieuwe gebouw 30 % meer bezoekers gaan trekken dan dat ze nu doen. Waar deze vele duizenden bezoekers vandaan komen bleef in elk geval tijdens het symposium onduidelijk.

Wethouder Emmer kon niet zeggen wat het Zaanstad zou kosten als de afspraak met de NS over de bouw van een publiekstrekker niet zou worden nagekomen, zoals hem vanuit het publiek werd gevraagd. ,,Dan moeten we gaan onderhandelen met de NS.’’ Dat is Emmer overigens niet van plan, want hij gelooft heilig in het cultuurcluster. ,,Dat is namelijk in het belang van heel Zaanstad. En ook Inverdan kan de aanloop in de avonduren heel goed gebruiken. Het gebied gaat straks zestien uur per dag leven.’’

De cultuurwereld lijkt het miljoenenproject echter met angst en beven tegemoet te zien. De vrees bestaat dat het cultuurcluster straks de grote slokop van de gemeentelijke cultuurbegroting wordt, en dat er nog maar weinig overblijft voor culturele verenigingen en instellingen elders in Zaanstad. ,,Leuk dat we straks naar een mooi gebouw in Zaandam kunnen, maar mijn belang ligt in Zaandijk. En ik voel me niet veilig bij deze plannen’’, stelde iemand vanuit het publiek. Dat kon wethouder Emmer dan ook wel weer begrijpen. Dit college en deze raad heeft de kleine cultuur hoog in het vaandel, zei Emmer, maar ja, hoe dat met toekomstige wethouders en gemeenteraden zou zijn weet Emmer natuurlijk ook niet.

Veel aanwezigen bij het symposium snapten en snappen na het symposium nog steeds niet waarom de gemeente van plan is om maar liefst 30 miljoen euro te steken in een gebouw. ,,Je zou die 30 miljoen bijvoorbeeld ook kunnen gebruiken om al die verenigingen en instellingen tot in lengte van jaren in de lucht te houden’’, opperde iemand.